Монгол Улсад 2024 оны байдлаар 18-34 насны 27.856 малчин байгаагийн 87.5 хувь нь гэрлээгүй ганц бие эрэгтэй, 12.5 хувь нь ганц бие эмэгтэйчүүд гэсэн судалгааг Үндэсний статистик хороо гаргажээ.

Тэднээс яагаад малчин болсныг нь асуухад ихэнх нь “Ээж, аавынхаа ятгалагт орсон. Их, дээд сургуульд сурах, мэргэжил эзэмших боломж байсан ч аав, ээж сургуулиас гаргасан” гэж хариулсан байна.
“Хөвгүүд яах вэ, болно. Охидоо л боловсролтой болгоё” гэдэг байсан үед ээж аавынхаа ятгалгаар малчин болсон хөвгүүд одоо нас биед хүрчээ. Үеийнх нь охид хот суурин бараадан, сургуульд ороод тэндээ үлдсэн. Тэд хөдөө буцаж очоогүй.

Мал дагаж, нутагтаа үлдсэн хөвгүүд одоо насанд хүрч, ганц бие малчин залуусын эгнээнд шилжлээ.
Нэгэн үе “Эхнэргүй залуучууд” гэж ярихад, хүмүүс инээдэм болгоод өнгөрдөг байв. “Арчаагүй болохоороо л гон бие, гозон толгой явж байгаа юм. Ганц охин найрч чаддаггүй юм уу, хөөрхий” гээд л. Гэтэл одоо инээдэм нь ханиад байна. Охидоо боловсролтой болгоно гээд хот бараадуулсан учир тэд өөр шигээ боловсролтой хүнтэй сууж, хөгжилтэй газар амьдрах болов. Тэд хөдөө амьдрахгүй, малчин залууг тоохгүй.
Гэтэл хөдөө хүн, малчин залууст хань хэрэгтэй байдаг.

Малчин М.Батгэрэл “Би 9-р ангиа төгсөөд, мал дээр гарсан. Одоо 39 настай. Эхнэр аваагүй л байна даа. Эхнэртэй болох байлгүй гэж бодож явсаар 40 хүрлээ. Одоо ч тэгээд ганцаараа байгаад сурчихсан” гэсэн бол залуу малчин Цогтбаатар “Ээж аавдаа туслах гээд өөрийнхөө хүслээр мал дээр гарч байсан. Одоо 26 хүрч байна. Эхнэр байхгүй ээ. Үнэнийг хэлэхэд, хөдөөний биднийг үеийн ганган охид тоохгүй шүү дээ. Одоо бүгд л хот руу явдаг болсноор хөдөө эмэгтэй хүн үлдэхгүй л юм шиг байна. Би яах вэ. 2 эмэгтэй дүүгээ л сургуульд явуулна даа” гэж ярилаа. Тэмүүлэн “Өдөржин морь малын араас хөөцөлдөж, харуй бүрийгээр гэртээ орж ирэхэд халуун хоол цай хийгээд өгөх хүн хэрэгтэй л байдаг. Даанч малчин залуусыг тоох охид байхгүй болоод байна. Малчин гэхээр халтар, муухай гэж ойлгодог болоод байна. Ноднин Говь-Алтай аймагт болсон ганц бие залуусын танилцах шоу дахиад болбол би орно гэж бодож байгаа” гэлээ.
Хөдөөний залуусын ганц бие байгаа шалтгаан нь орон нутагт, ялангуяа ориг хөдөөд ганц бие охид, эмэгтэйчүүд байхгүйтэй холбоотой гэнэ.

Хөдөөний ганц бие залуусыг гэр бүлтэй болгох тал дээр зарим аймаг санаа тавьж, уулзалт, цуглаан хийж эхэлсэн. Үүний нэг жишээ нь Говь-Алтай аймгаас зохион байгуулсан “Дөргөний эрэг дээрх 247” шоу. Энэхүү шоунд анх баруун 5 аймгаас 1000 гаруй залуучууд оролцжээ. Тэдний дундаас 50 хос төрснөөс 10 гаруй нь албан ёсоор гэрлэн, хүүхэдтэй болсон байна.
Энэ мэтчилэн ганц бие залуусыг дэмжих бодлого хэрэгтэй байгаа юм. Орон нутагт ажлын байр нэмэгдүүлэх, залуучуудыг дэмжих хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлага үүсээд байна.

“Хөвгүүд яах вэ, болно” гэдэг цаг ард үлдсэн. Одоо хөвгүүддээ боловсрол эзэмшүүлэх, хотын охидыг нутаг руу нь буцаах, ганц бие малчин залуусыг гэр бүлтэй болгох асуудлыг авч хэлэлцэх цаг хэдийнэ болжээ.