Цахим мөрийтэй тоглоом, спорт бооцоо тавих бүх төрлийн BET-ийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт бүрэн хориглож, гэмт хэрэгт тооцох хуулийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр эцэслэн найруулж буй талаар ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал мэдээлсэн. Ингэснээр Монгол Улсад цахим мөрийтэй тоглоом тоглох эсвэл сурталчилбал эрүүгийн хариуцлага хүлээдэг болох аж.

 Уг асуудал сүүлийн хэд хоног олон нийтийн анхааралд байв. Нэг хэсэг нь олон хүний амьдралыг сүйрүүлж буй цахим тоглоомыг хаах хэрэгтэй гэх бол нөгөө хэсэг нь спорттой холбоотой зүйл дээр бет холбогдож, байнга хамт явдаг болохоор тусдаа байх боломжгүй гэх зэргээр энэ асуудалд хандаж байна.

Н.Учрал сайдын хувьд үүн дээр илүү ач холбогдол өгч буй нь ч түүний цахим хуудсандаа оруулж буй мэдээллүүдээс харагдана. Хамгийн сүүлд л гэхэд “1XBET-ийн Монголоос хандах эрхийг хязгаарлав. Дамжин нэвтэрдэг хууль бус домэйн хаягуудыг хаах ажлыг цагдаагийн байгууллага, Харилцаа холбооны зохицуулах хороо эрчимтэй хэрэгжүүлж байна. Иргэдийн санхүүгийн эрх ашгийг хамгаалж, цахим бооцоот, мөрийтэй тоглоомын сөрөг үр дагавраас сэргийлэх нь төрийн үүрэг, хариуцлага юм” хэмээн нийтэлжээ.

Энэ бол олон мянган залуус цахим мөрийтэй тоглоом тоглож, амьдралаа алдахаас урьдчилан сэргийлж буй зохицуулалт мөн үү гэвэл мөн. Сүүлийн жилүүдэд амар хялбар аргаар мөнгө олох хүсэлтэй олон мянган залуус сургалтын төлбөр, цалингийн зээл, байр, машинаа барьцаанд тавин тоглож, гэр бүлээсээ хагацаж байгаа нь үнэн.

Гэхдээ нөгөө талаар хүсэл мөрөөдлөөрөө спорт сонирхож яваа залуусыг хоморгонд нь хохироож болохгүй. Үүний хамгийн том жишээ CS-2 и-спортын баг “The Mongolz”. Монголыг и-спортын төрлөөр дэлхийд таниулсан хүмүүс бол яах аргагүй “The Mongolz” багийн хөвгүүд. Энэ хөвгүүдийн олон улсын тэмцээнд оролцох эрх нь цахим мөрийтэй тоглоомыг Монголд хориглож буйтай зөрчилдөх болов уу гэдэг нь “The Mongolz” багийн хөгжөөн дэмжигч, и-спорт сонирхогчдын санааг чилээж буй аж.

“The Mongolz” баг и-спортын төрлөөр олон улсад амжилт гаргаж, Монгол Улсын шигшээ багийн бүрэлдэхүүнд саяхан нэгдсэн. Энэ хүрээнд Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын сайд Ч.Номин тэднийг хүлээн авч, “Эх орныхоо нэрийг Дэлхийн электрон спортын тавцанд дуурсгаж, түүх бүтээсээр буй Та бүхэндээ талархал илэрхийлье. Монгол Улсын Засгийн газар цаашид электрон спортын төрөл, бүрэлдэхүүнийг нэмэгдүүлэх, дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр анхаарч ажиллах болно. Монгол Улсын электрон спортын үндэсний шигшээ багийн тамирчид, “The MongolZ” багийн цаашдын тэмцээнд өндрөөс өндөр амжилт хүсье” хэмээн цахин хуудсандаа нийтэлж байв.

 “The Mongolz” баг Монгол Улсад цахим мөрийтэй тоглоомыг сурталчилсан хувцас хэрэглэл огт өмсөж болохгүй

Ердөө сар хүрэхгүй хоногийн өмнө и-спортын баг бүрэлдэхүүнд дэмжлэг үзүүлэх тухай Засгийн газрын гишүүн нь ярьж байсан бол өнөөдөр өөр нэг гишүүн нь “The Mongolz” баг Монгол Улсад цахим мөрийтэй тоглоомыг сурталчилсан хувцас хэрэглэл огт өмсөж болохгүй тухай ярих болов. Энэ нь “The Mongolz” баг 1xbet компанийн хувцсыг өмсөж, тэмцээнд оролцвол эрүүгийн хариуцлага хүлээнэ гэсэн агуулгыг илтгэж буй юм. Тэгвэл энэ талаар бид и-спорт сонирхогч Б-тэй ярилцсан юм.

-Цахим мөрийтэй тоглоомыг Монголд хориглох асуудал яригдаж байна. Хууль хэрэгжиж эхэлбэл и-спортын төрөлд ямар боломжуудыг хязгаарлах бол?

И-спортын монгол багууд гадагшаа явж бэлтгэл их хийдэг. Жилийн 365 хоногийн 300-д нь бараг гадаадад бэлтгэл хийж байгаа байх. Тэр болгоны зардал, хөрөнгийг шийдэх монгол компани, төрийн дэмжлэг муу байдаг. Үүнийг нь 1xbet зэрэг гадаадын компаниуд нөхөж, дэмжлэг туслалцаа үзүүлдэг. Хэрвээ нөхцөл байдал иймдээ тулбал и-спортын гадаадын спонсор байгууллагууд хамтран ажиллах сонирхолгүй болно. Ивээн тэтгэгчээ алдахаар, яаж санхүүгээ шийдэх билээ гээд асуудал их бий. Тиймээс и-спортын багууд Монголд биш гадагшаа их явдаг болно. Цаашлаад монгол багууд гадаадын компаниудад зарагдаж магадгүй. Ийм жишээ олон байдаг. Тухайлбал: ОХУ-д дайн гарсны дараа ОХУ-ын топ 5-р байранд явсан “Gambit” багийг олон улсын тэмцээнээс хасчихсан. Энэ баг 2021 онд ковидын үеэр ёстой шуугиулсан. Харамсалтай нь Орос, Украины дайнаас шалтгаалаад, тэмцээнд оролцох боломжгүй болж, санхүүгийн хямралд өртсөн. Энэ үед нь “Gambit” багийг тэр чигээр нь АНУ-н “Сloud9” баг худалдаж аваад, тэр жилдээ сайн амжилт гаргасан. Тэгээд 1 жилийн дараанаас уг баг задарч эхэлсэн. Одоо энэ багаас “sh1ro” гээд тоглогч л идэвхтэй тоглож байна.

Бүр нарийн яривал “Сloud9” багийн задралын эцсийн цэгийг нь манай “Mongolz” буюу тухайн үеийн IHC хийсэн. 2023 оны IEM KATOWICE-д 2:0 ээр буулгаж аваад л уг багийг нь тэр чигт нь тараасан даа. Тэр жил IHC, 1xbet хоёр хамтарч, TEAM IHC-г ивээн тэтгэж байсан гэдэг. Хүмүүс харж байгаа байх.
Хэрвээ спорт бооцоо, мөрийтэй тоглоомыг хоригловол “The Mongolz” баг үүн шиг гадаадын баг болох байх. Ингэхээр Монгол гэсэн нэрийн дор “The Mongolz” баг тоглох боломжгүй болно. Магадгүй нэрээ өөрчлөөд өөр улсын байгууллагын нэр дээрээс тоглохыг ч үгүйсгэхгүй. Жишээ нь: Шведийн баг “The Mongolz” багийг худалдаад авбал Монгол Улсын “The Mongolz” биш, Швед улсын “The Mongolz” баг болно. Нэрээ ч солих магадлалтай.

-Тэгэхээр и-спортын хөгжлийг дэмжих гэхээс илүү улам уруу татна гэсэн үг үү?

Тийм. И-спортын хөгжлийг хар нүх рүү унагаж байгаа гэсэн үг. Цаашаа хөгжих боломж нэлээн хэцүү болно. Хөгжсөн ч далд хэлбэр лүү явах байх. 2016 онд “The Mongolz” Азийн аварга болоход, Монголын компаниуд ивээн тэтгэсэн зүйл бараг байхгүй байсан. Өөрсдөө мөнгө гарган, байр түрээслээд, “boot camp” хийгээд хэцүүхэн нөхцөл байдалд Азийн аварга болсон. Тухайн үед Монголын тамирчид хоцрогдсон компьютер, удаан интернэтээр тэмцээнд оролцож, бэлтгэл хийдэг байв. Гэтэл өнөөдөр олон улсад бодит амжилт үзүүлж, Монгол байтугай Азийг төлөөлж яваа багаа дэмжихгүй байж, хязгаарлаж байгааг гайхаж байна.

Өнгөрсөн жил гэхэд “Thunderpick World Championship 2024″ тэмцээн Берлин хотын “LVL Dome” аренад болж, “The MongolZ” баг аваргаар шалгарч байсан. Улмаар аваргын цом 500,000 ам.долларын шагнал хүртсэн. Тэгвэл тус шагналаас “MongolZ” баг 82.5 сая төгрөгийн татвар төлсөн. Үүнийг бүгд санаж байгаа байх. Яг үүн шиг олон улсын тэмцээн уралдаанд амжилт гаргах болгондоо “The Mongolz” баг татвараа төлдөг.

“The MongolZ” баг сүүлийн жилүүдэд Азийн “COUNTER STRIKE 2” төрлийн бүхий л рекордыг эвдэж, Дэлхийн чансааны гуравдугаарт эрэмбэлэгдэж байна. Энэ бол маш том амжилт. Энэ залуусыг жаахан дэмжээд өгвөл Дэлхийн аварга болох ойрхон байна.