УИХ-ын хаврын чуулган нээлтээ хийгээд 2 дахь долоо хоногтойгоо золгож байна. Энэ чуулганы хугацаанд татварын багц хууль хэлэлцэхээр товложээ. Уг хуулийн ажлын хэсгийн гишүүн Т.Аубакираас хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн талаар тодрууллаа.

-Хаврын чуулганаар татварын багц хуулийг хэлэлцэнэ. Та бүхний боловсруулж байгаа хуулийн төсөл татварын орчинд хэр их өөрчлөлт авчрах вэ?

– Энэ удаагийн татварын багц хуулийн өөрчлөлт нэлээн өргөн хүрээнд хийгдэнэ. Хувь хүн, аж ахуйн нэгжийн аль алинд нь хамаарах татварт өөрчлөлт оруулах тухай яригдаж байгаа. 1990 оноос хойш явж ирсэн одоогийн татварын тогтолцоо цаг үетэйгээ хөл нийлж байна уу, үгүй юу?

30 жилийн өмнөхөөс Монголын эдийн  засаг тодорхой хэмжээнд тэлсэн. Энэ бүхэн хоорондоо нийцэж байна уу, үгүй юу гэдэгт мониторинг хийгээд, бид татварын хуулиа өөрчлөхөөр ажиллаж байна. Ирэх 4-р сарын 25-ны дотор багтаад, хуулийн төслөө өргөн барих төлөвлөгөөтэй байгаа.

Хийж байгаа гол өөрчлөлт бол өрхийн орлогыг дэмжихэд чиглэнэ. Хамгийн эхэнд Хүн амын орлогын албан татварыг /ХАОАТ/ бууруулах асуудал юм. Таны авч байгаа цалингаас 10 хувийг нь автоматаар аваад явчхаж байгаа шүү дээ. Магадгүй та 2 сая төгрөгийн цалинтай байлаа гэж бодоход 200 мянган төгрөг та сар бүр улсад тушаадаг. Энэ 200 мянган төгрөгийг чинь танд үлдээе л гэж байгаа юм. Ингэснээр өрхөд үлдэх орлого бодитой нэмэгдэх учиртай. Ажлын хэсгийн гишүүд ХАОАТ-ыг 0 болгоё гэдэг санал гаргаж байгаа. Гэхдээ Сангийн яам, Эдийн засгийн хөгжлийн яамтай зөвшилцөх ёстой. ХАОАТ, НӨАТ-ын хувь хэмжээг бууруулбал улсын төсөвт 2,4 их наяд төгрөгийн дарамт ирэх юм.

Гэхдээ ард түмэн биднээс асуугаад байна шүү дээ. Та бүхэн ураны төслөө хөдөлгөлөө, төмөр замын холболтоо сайжруулж байна, жил бүр гаргах нүүрснийхээ хэмжээг нэмж байна. Тэгвэл ард иргэд биднийгээ хэзээ дэмжих вэ гэдэг асуулт тавиад байгаа юм. Эдийн засаг өсөөд байгаа бол иргэд үр шимийг нь хүртэх ёстой шүү дээ. Тийм ч учраас ХАОАТ-ыг бууруулъя гэдэг санал гаргасан нь дэмжигдээд явж байна. Чухам УИХ дээр хууль орж ирээд хэлэлцэх үед хэрхэн өөрчлөгдөхийг одоо хэлж мэдэхгүй байна.

– Хөдөөгийн иргэдтэй шууд холбогдох хуулийн зохицуулалт бий юу?

-Өнгөрсөн 4 жилд С.Бямбацогт тэргүүтэй бидний хэдэн гишүүн алслагдсан бүс нутгийн ХАОАТ-ыг 1 хувь болгоё гэдэг хуулийн төсөл өргөн барьчихсан байсан. Одоогийн парламентад дахин шинэчлээд, өргөн барих ёстой. Татварын шинэчлэлтэй холбоотойгоор бүсчлэлийнхээ асуудлыг яах вэ гэдэг сэдвээр өнөөдөр ч ярьж байна.

– Ажлын хэсгийнхэн зарим татварыг 0 болгоно гэж ярьж байгаа нь сайхан сонсогдож байгаа ч хэлэлцүүлгийн явцад энэ чигээрээ батлагдах магадлал хэдэн хувьтай байх бол?

– ХАОАТ-ыг бид 0 болгоё гэдэг санал оруулж байгаа. Хэлэлцүүлгийн явцад дээш доошоо болгох асуудал яригдаж таарна. Тэгээд 3 хувь дээр тогтчих болов уу гэдэг горьдлого байна.

НӨАТ-ын хувьд ч өөрчлөлт оруулъя гэж ярьж байна. Тухайлбал: 500 мянган төгрөг ба түүнээс дээш мөнгөөр хүнс авлаа гэж бодоход НӨАТ-ын 10 хувийг нь шууд буцаан олгодог болъё гэж байгаа юм. Таныг гэртээ хариагүй байхад л 50 мянган төгрөг таны дансанд буцаад орно гэсэн үг. НӨАТ-т шаталсан систем бүрдүүлье гэж ярьж байна. Ажлын хэсэг 500 мянгаас 800 мянган төгрөг хүртэл 50 хувь, 800 мянган төгрөгөөс дээш төгрөгөөр НӨАТ-тай бүтээгдэхүүн худалдан авбал буцааж олгоё гэдэг саналууд ч гарч байгаа. Гэхдээ ажлын хэсгийн саналуудыг холбогдох яам, тамгын газрын ажилтнууд үзнэ, ярилцана.

Бид иргэн хүний орлогыг бодитой нэмэх нь чухал гэдэг байр суурь баримталдаг. Монгол Улсын хэмжээнд 1,3 сая иргэн хөдөлмөр эрхэлж байна. Энэ хүмүүсийн улсын төсөвт төвлөрүүлж байгаа мөнгө 2,4 их наяд болдог. Ар гэрээ тэжээхээр зүтгэж яваа иргэдийн мөнгийг өөрсдөд нь үлдээе л гэж ажлын хэсэг үзэж байгаа.