Шатаж байсан ч шазруун зангаа дардаг, удирддаг байх нь мэргэжлийн тамирчны ёс зүй биш гэж үү?

Гуравдугаар сарын 23-ны өдөр сагсан бөмбөгийн үндэсний дээд лигийн плэй-оффын хагас шигшээ шатанд  “Хасын хүлгүүд”, “Сэлэнгэ бодонс” багийн цувралын харьцаа 1:1 болсон билээ. Тус тоглолтод “Сэлэнгэ бодонс” баг 97:83 харьцаагаар илүүрхэж, аваргуудыг буулган, плэй-оффын анхны хожлоо авав.

Тэгвэл тус тоглолтод оноогоор хожигдож явсан “Хасын хүлгүүд” багаас Б.Барсболд эсрэг багийн тамирчин Н.Батбаярыг түлхэж унагаан, шүүгчээс техникийн алдаа авч, улмаар талбайг чөлөөлөв. Тэрээр Н.Батбаярыг түлхэж унагаснаас гадна мөн Ахмад Гилбертэд үг хэлж, мөргөсөн. Энэ үйлдэл нь тус тоглолтын анхаарах нэг зүйл байв.

Б.Барсболдын энэ үйлдэл дэндүү бүдүүлэг балмад, мэргэжлийн тамирчны ёс зүйн алдаа байлаа.

Тэгвэл үүний дараа эл асуудалтай холбогдуулан олон нийтийн сүлжээ хоёр хуваагдаж, маргаан өрнөөд байна. Б.Барсболдын дээрх үйлдлийг “Тоглолтод байдаг л зүйл. Иймэрхүү юм өчнөөн болдог” гэж буй нэг хэсэг байна. Тэдний нэг нь “SG Apes” багийн эзэн О.Мөнхжин. Тэрээр цахим хуудсандаа “Барсаагийн насан дээр юу ч хийж гийгүүлээгүй хөгшчүүл битгий хүүхэд хэмлээд бай. Гоё байна, ахын дүү. Шазганаж байна. Шазруу зангаа битгий алдаарай. Гэхдээ жаахан контролтой байгаарай” хэмээн бичив.

   Ёс зүйн алдаа гаргасан хүнийг өөгшүүлж буй түүн шиг хүн байхад шүүмжилж буй хэсэг ч байна. Уг асуудалд хамгийн хамааралтай хэсэг бол мэдээж “Сэлэнгэ бодонс” баг. Тэгвэл тус багийн эзэн Л.Наранбаатар “Барс аа, дүү минь! Чамд ирээдүй бий. Цаашдаа анхаарна биз дээ! Ахмадыг маань ч бас арьс өнгөөр ялгаварлан доромжилсон үйлдэл гаргасан. Тэвчээд өнгөрүүллээ шүү! Ирээдүйг чинь бодоод “Бодонс” элдэв гомдол гаргахгүй. Сагсаа гоё л тоглоцгооё!” гэсэн.

Ийн “Бодонс” Б.Барсболдын эсрэг гомдол гаргахгүй гэв. Хэдий ч Сагсан бөмбөгийн холбоо Б.Барсболдод ёс зүйн алдаа гаргасных нь төлөө ногдох хариуцлагыг нь оногдуулах нь зүйн хэрэг. Учир нь Монголын сагсан бөмбөгийн холбооны “Үндэсний Дээд Лиг”-ийн тэмцээнийг зохион байгуулах журмын 5 дугаар зүйлд эсрэг багийн тоглогчийн биед халдсан, хүчирхийллийн хэлбэр бүхий үйлдэл гаргасан, “үзэгчдийг илтэд үл хүндэтгэн ёс зүйгүй үйлдэл гаргасан” тоглогчид зөрчил гаргасанд тооцохоор заасан.

Журам ийм учир “Хасын хүлгүүд” багийн тамирчин Б.Барсболд хариуцлага хүлээх нь зөв юм. Мэдээж сагсан бөмбөгийн спорт хурд, хүч шаарддаг онцлогтой. Бүх л хүнд хор шар бий. Гэхдээ тамирчин хүнд илүү их хор, шар байдаг. Тоглолт нь болохгүй, эсрэг баг нь илүүрхэж, оноогоор дутуу, хожигдох үед тамирчин бүр шатдаг. Хэчнээн шатаж байсан ч үүнийгээ дардаг, сэтгэл санаагаа удирддаг байх нь л жинхэнэ тамирчны ёс зүй биз дээ.

      “Үндэсний дээд лиг”-т импорт тамирчдыг арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үйлдэл ч гардаг. Б.Барсболдын тухайд ийм үйлдэл гаргасан болж таараад байгаа юм. Учир нь тэрээр “Сэлэнгэ бодонс”-ын легионер, АНУ-ын иргэн Ахмад Гилбертэд үг хэлж, мөргөсөн.

Ахмад Гилбертийг арьс өнгөөр ялгаварлаж, зохисгүй үйлдэл хийснийг “Сэлэнгэ бодонс” багийн эзэн Л.Наранбаатар онцолсон. Угтаа Монгол Улсын Үндсэн хуульд “Хүнийг үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, нас, хүйс, нийгмийн гарал, байдал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, шашин шүтлэг, үзэл бодол, боловсролоор нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно” гэж заасан атал гадаадын тоглогч гээд тухайн хүнийг арьс өнгөөр нь ялгаварлаж байгаа нь үнэхээр ёс зүйн жинхэнэ зөрчил юм. Орчин цагт аль ч спортод хүнийг ялгаварлан гадуурхвал тамирчны эрхээ хасуулах зэргээр ёс зүйн алдаа гаргасанд тооцдог.

Үүнтэй холбогдуулан хоёр багийн тоглолтыг дэнсэлсэн МСБХ-ны шүүгч Г.Ганбаяраас Б.Барсболдын үйлдэлд хариуцлага тооцох уу? хэмээн асуухад “Тэрийг мэдэхгүй байна. Холбоо л мэднэ” хэмээв.

Бид МСБХ-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга С.Төгсжаргалаас тодруулах гэсэн боловч хариу өгөөгүй юм. Одоогоор Б.Барсболд хариуцлага хүлээх эсэх нь тодорхойгүй байна.

   МУИС-ийн сэтгэл судлалын багш, Хэрэглээний сэтгэл судлалын хүрээлэнгийн захирал, сагсан бөмбөгийн спортын дэд мастер, сэтгэл судлалын ухааны магистр Б.Золзаяа тамирчин хүний сэтгэл зүй ямар байх ёстойг “Тамирчин хүнд зан чанарын хувьд маш олон зүйл бүрэлдэх нь чухал. Жишээлбэл: Өрсөлдөгч тамирчнаа үзэн ядаж болохгүй. Өс санаж болохгүй. Бүх тэмцээн уралдаан оноотой, цаг хугацаатай. Тамирчин өөрийн буюу хувийн сэтгэл зүйн онцлогоо мэддэг, таньсан байх ёстой” гэж өгүүлжээ.

Тамирчин ч бай, жүжигчин ч бай, хүн бүр сэтгэл санаагаа удирдаж чаддаг байх ёстой. Ямар ааш араншингаа хаана, хэнд, яаж гаргахаа, хаана, хэзээ дарахаа мэддэг байх ёстой. Энэ бүхэн хувь хүнээс шалтгаална. Лигийн хамгийн нэр хүндтэй багтай гэрээ байгуулсан тамирчин үзэгчдийн өмнө ямар байхаа мэдэхгүй байгаа нь харамсалтай. Ууртай, уцаартай, шазруун байлаа гээд эсрэг багийн тамирчнаа шууд түлхэх нь тухайн тамирчны ёс суртахууныг харуулж байгаа хэрэг.

Лиг зохион байгуулах журмын 5.1-д “Лигийн тэмцээнд оролцож байгаа багийн эзэд, менежер, дасгалжуулагч, тоглогч, шүүгч, багийн албаны хүмүүс, ажлын хэсэг нь сагсан бөмбөгийн спортыг хүндэтгэн, олон нийтийн дунд лигийн тэмцээн, баг тамирчдын нэр хүнд, ёс зүйн хэм хэмжээг эрхэмлэн, холбооны дүрэм, энэхүү журмыг баримтлах үүрэг хүлээнэ” гэж заасан буй.

Лигийн талбайд сэтгэл зүйгээ удирдаж, хожигдож, хожсоны алинд ч нэг зангаараа байдаг олон тамирчин бий. Лигийн талбайд сэтгэл зүйгээ удирдаж чадаагүй Б.Барсболдод ямар хариуцлага хүлээлгэх вэ? Хийсэн үйлдлээс нь хойш 3 хоног өнгөрч байхад хувь тоглогчийн зүгээс ч уучлал гуйсангүй. Шатаж байсан ч шазруун зангаа дардаг, удирддаг байх нь мэргэжлийн тамирчны ёс зүй биш гэж үү?