Улаанбаатар хотын авто тээврийн хэрэгслийн албан татварын нэмэгдлийг цуцлах талаар гаргасан нийтийн өргөдлийг судлан үзэж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулагдсан. Тэгвэл тус ажлын хэсгийн анхдугаар хурал өчигдөр болсон юм. Тус ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Т.Аубакираас энэ талаар тодрууллаа.

-Тээврийн хэрэгслийн татварын асуудлыг судлах ажлын хэсгийн хурал боллоо. Хурлаар ямар шийдвэр гарсан бэ?

-Нийтийн өргөдлийн цахим системд иргэн Энхтөрийн Батбаяр өнгөрсөн сарын 17-ны өдөр Улаанбаатар хотын авто тээврийн хэрэгслийн албан татварыг нэмэгдүүлснийг цуцлах талаар санал гаргасан.

Улмаар энэ саналыг нь 33042 иргэн дэмжсэн болохоор нийтийн өргөдлийг судлан үзэж, санал, дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий ажлын хэсэг байгуулагдсан байгаа. Миний бие ажлын хэсгийг ахалж байна. Харин гишүүдээр УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан, Б.Заяабал, Б.Мөнхсоёл, Д.Пүрэвдаваа нар багтаж байгаа. Ажлын хэсгийн анхны хуралдаан өнөөдөр (өчигдөр) боллоо. Мөн нийслэлээс Тамгын газрын дарга тэргүүтэй төлөөлөгчид ирж оролцсон. НИТХ маань уг шийдвэрийг гаргахдаа Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль, мөн Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хууль, Авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хуулийг үндэслэж гаргасан байгаа юм. Нэгэнт иргэнээс санал гараад, түүнийг нь 33 мянган иргэн дэмжиж гарын үсэг зурсан учраас УИХ-ын бүтэц байгууллага заавал авч хэлэлцэх ёстой байдаг. Энэ хүрээндээ бид авч хэлэлцсэн. Гэвч УИХ шууд Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал буюу нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын эрх хэмжээнд шууд халдах эрх зүйн боломж байхгүй.

Мөн ганцхан нийслэл биш Хөвсгөл, Төв аймгууд авто тээврийнхээ татварыг нэмсэн байгаа юм билээ. Татварыг нэмж болно. Гэхдээ ажлын хэсгийн гишүүдийн ярьж байгаа зүйл бол гурав дахин нэмэгдүүлчихсэн нь нийгмийн сэтгэл зүйд яаж нөлөөлж байгаа юм бэ гэдгийг нийслэлийнхэндээ сануулсан. Хоёрдугаарт, Д.Пүрэвдаваа гишүүний гаргасан саналаар тухайн татвар нэмэх ИТХын хуралдаан нь өөрөө процессын алдаа гаргасан юм биш байгаа. Тийм учраас хуралдааны процессын бичиг баримтыг нь авч үзье гэж шийдвэрлэсэн.

-Процессын алдаа гэдэг нь юуг хэлж байна вэ?

-ИТХ нь хэлэлцэж байгаа асуудлынхаа талаар нийтэд таниулж, сурталчилсан юм уу. Бид нэмэх гэж байна. Ер нь нэмэх нь зөв үү, буруу юу гэсэн санал асуулга явуулсан уу гэдэг процессынх нь бичиг баримтыг үзье гэж байгаа юм. Тиймээс энэ удаагийн хуралдаанаар нийслэлийнхэндээ тийм үүрэг өглөө. Энэ долоо хоногтоо багтаагаад шийдвэр гаргана. Гэхдээ нийслэлийн ИТХ-ын хуралдааны шийдвэрийн зөв, бурууг хэлэлцэх байгууллага УИХ-ын бүтэц байгууллага бас биш. Ямар нэгэн алдаа гаргасан юм биш байгаа гэдгийг л бид авч үзэх юм. УИХ-ын бүрэн эрх бол хууль тогтоох, мөн хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих байдаг. Энэ хүрээндээ бид тухайн ИТХ-ын хуралдаан нь процессын алдаа гаргаж уу, үгүй юу гэдгийг нь авч үзнэ. Гэсэн ч шууд чиглэл, зөвлөмж өгөх хууль эрх зүйн боломж байхгүй. Улсын Их хурлын тухай хуулийн дагуу нэгэнт 33 мянган иргэний гарын үсэг ирчихсэн учраас бид авч хэлэлцэх ёстой. Ингээд энэ долоо хоногтоо дүгнэлтээ гаргахаар ажил лаж байна. Үүний дараа дүгнэлтээ Төсвийн байнгын хороонд танилцуулна. Харин байнгын хорооноос нэгдсэн хуралдаанд танилцуулах процесс явна.

-Процессын алдаа гаргасан байсан ч ямар нэгэн байдлаар хариуцлага тооцох, шийдвэрийг нь хүчингүй болгуулах боломжгүй юм уу?

-Хууль эрх зүйн хувьд тийм боломж байхгүй. Хууль тогтоомжид өөрчлөлт оруулах ганцхан л зам байгаа. Гэхдээ үүндээ тулахгүй байх гэж бодож байна. Нийслэлийн ИТХ маань эхэнд дурдсан гурван хуулийг үндэслээд шийдвэрээ гаргачихсан учраас тус шийдвэрийг нь УИХ хүчингүй болгох ямар ч боломж байхгүй.

-УИХ-ын чуулганаар хэлэлцээд ч гэсэн нийслэлийн ИТХ-д зөвлөмж өгч болохгүй юу?

-Хуулиараа боломж байхгүй. Харин бид Засгийн газарт чиглэл өгөх боломжтой. Түүнээс биш нутгийн өөрөө удирдах байгууллагад УИХ-аас шууд зөвлөмж өгөх боломжгүй. УИХ-аас баталсан хуулийн хүрээнд тэр ИТХ маань шийдвэр гаргасан учраас бас хууль зөрчөөгүй байгаа юм.

-Тэгвэл иргэдээс санал гаргаад түүнийг нь олон мянган иргэн дэмжээд УИХ хэлэлцэх хуультай болсон. Гэтэл таны хэлж байгаагаар тухайн хүмүүсийн хүсээд байгаа шиг цуцлах, хориглох шийдвэр гаргаж болохгүй юм байна. Тэгэхээр нийтийн өргөдөл, гомдол чинь ямар нэгэн үр дүнгүй болчихоод байгаа юм биш үү. Үүн дээр та ямар байр суурьтай байна вэ?

-Нийт 33 мянган хүн гарын үсэг зурсан бол Байнгын хороо авч хэлэлцэнэ гэдэг чинь бас нэг гаргалгаа. Үнэхээр амьдралд нийцэхгүй шийдвэр байна. Хууль бусаар татварыг нэмчихлээ гэж үзэх юм бол бид хуулийг нь өөрчлөх боломж байгаа. Гэхдээ хууль өөрчлөх түвшинд очоогүй гэж үзэж байгаа.

Эх сурвалж: “Өдрийн сонин”

Т.Дарханхөвсгөл